ຄ່າຄອງຊີບທີ່ແພງຂຶ້ນ ແມ່ນເປັນໄປຕາມກົນໄກການຕະຫຼາດ ຫຼື ຍ້ອນການຄຸ້ມຄອງ-ຄວບຄຸມລາຄາ?
ສະພາບເສດຖະກິດໃນປັດຈຸບັນສົ່ງຜົນໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍ ພາກທຸລະກິດກໍ່ຫຍຸ້ງ ຍາກຄືກັນ ລາຄາສິນຄ້າທີ່ແພງຂຶ້ນເກືອບທຸກຢ່າງ, ອັດຕາແລກປ່ຽນທີ່ສູງຂຶ້ນແຕ່ລາຍໄດ້ບໍ່ຂຶ້ນຕາມ ຊ້ຳບໍ່ໜຳລາຍໄດ້ອາດ ຈະຫຼຸດລົງດ້ວຍຊ້ຳ ສຳລັບຫຼາຍຄົນລາຍໄດ້ເປັນເງິນກີບເມື່ອກ່ອນທຽບກັບເງິນບາດ ຫຼື ໂດລາ ອາດຈະສູງສົມຄວນ ແຕ່ມາ ປັດຈຸບັນເມື່ອທຽບໃສ່ເງິນບາດ ແລະ ໂດລາແລ້ວ ຫຼຸດລົງຫຼາຍ, ສຳລັບຜູ້ປະກອບການການຂາຍສິນຄ້າທີ່ວ່າຍາກຢູ່ແລ້ວ ແຕ່ການຊອກແລກເງິນຕາໄປຊຳລະສິນຄ້າຍັງຍາກກວ່າອີກ.
ຄ່າຄອງຊີບແມ່ນປັດໄຈອັນສຳຄັນທີ່ຈະປະຄອງລະດັບຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງທຸກຄົນໃນສັງຄົມ ໂດຍສະເພາະຜູ້ທີ່ມີລາຍໄດ້ນ້ອຍ ແລະ ຜູ້ທີ່ບໍ່ມີວຽກເຮັດງານທຳໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງເສດຖະກິດຖົດຖອຍດັ່ງເຊັ່ນໃນປັດຈຸບັນ ຊຶ່ງນັ້ນກໍ່ເປັນສາຍເຫດຫຼັກຂອງການເລີກຈ້າງແຮງງານຈຳນວນບໍ່ນ້ອຍ ອອກຈາກຂະແໜງອຸດສາຫະກຳ ຫຼື ດີທີ່ສຸດກໍ່ແມ່ນໃຫ້ພັກງານຊົ່ວຄາວ ໂດຍໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງຈຳນວນໜຶ່ງ. ຂະແໜງອຸດສາຫະກຳກໍ່ແມ່ນເຄື່ອງຈັກຂັບດັນທາງເສດຖະກິດ ໜ່ວຍໜຶ່ງ ເມື່ອຈັກໜ່ວຍນີ້ເລີ່ມອອ່ນກຳລັງລົງ ພະລັງຂັບເຄື່ອນກໍ່ນ້ອຍລົງເຊັ່ນກັນ ນັ້ນກໍ່ເທົ່າກັບສຸກຂະພາບຂອງກົນໄກເສດຖະກິດອອ່ນແອລົງອີກລະດັບໜຶ່ງ . ອີກເຄື່ອງຈັກໜ່ວຍໜຶ່ງທີ່ເປັນກຳລັງແຮງແລະກະຈາຍລາຍໄດ້ໃນວົງກວ້າງແມ່ນການທ່ອງທ່ຽວ , ຄືພວກເຮົາໄດ້ຮັບຮູ້ກັນ ເກືອບ 1 ປີເຕັມ ເຄື່ອງຈັກໜ່ວຍນີ້ກໍ່ເກືອບຢຸດນິ້ງ ດ້ວຍພາວະແບບນີ້ ແຫຼ່ງລາຍຮັບຂອງປະເທດຈຶ່ງເກືອບບໍ່ມີ ນີ້ກໍ່ເປັນທີ່ມາຂອງການຂາດດຸນທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ເພາະເງິນເຂົ້າຫນ້ອຍກວ່າເງິນອອກ ຈຶ່ງພາໃຫ້ເກີດສະພາວະເງິ່ນເຟີ້ . ບໍ່ຂໍເວົ້າເຖິງທິດສະດີ ທີ່ຄົນທົ່ວໄປອາດບໍ່ເຂົ້າໃຈ ຈະໃຊ້ຫຼັກສາມັນສຳນຶກອະທິບາຍໃຫ້ເຂົ້າໃຈງ່າຍໆຄື ເມື່ອເຮົາຮູ້ສຶກວ່າເງິນໃນຖົງເຮົາ ທີ່ມີຈຳນວນເທົ່າກັນ ໃນໄລຍະເວລາໃດໜຶ່ງ ຖ້າເງິນຈຳນວນດັ່ງກ່າວສາມາດຊື້ຂອງໄດ້ຫນ້ອຍກວ່າ ເວລາອື່ນ ນັ້ນໝາຍຄວາມວ່າເຮົາກຳລັງປະສົບກັບໄພເງິນເຟີ້ .
ເດືອນແລ້ວນີ້ ຜູ້ຂຽນລອງມາສຳຫຼວດເບິ່ງວ່າເປັນຫຍັງຈຶ່ງຈ່າຍເງິນຫຼາຍແທ້ທັ້ງໆທີ່ກໍ່ບໍ່ໄດ້ຊື້ຫຍັງຫຼາຍກວ່າ ເດືອນກ່ອນໆ ໂດຍສະເພາະໃນໄລຍະດຽວກັນ ໃນປີກ່ອນໆ ລອງມາຄິດໄລ່ເບິ່ງ ປາກົດວ່າຄ່າໃຊ້ຈ່າຍຕົກເກືອບ 80% ຂອງລາຍຮັບ ທັງທີ່ບໍ່ໄດ້ຊື້ສິ່ງທີ່ເອີ້ນວ່າຊັບສິນ ( Asset ) ເລີຍແມ່ນແຕ່ສິ່ງດຽວ ເປັນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການອຸບປະໂພກບໍລິໂພກໃນຄອບຄົວເທົ່ານັ້ນ . ນີ້ຂະໜາດວ່າເປັນຜູ້ມີລາຍຮັບລະດັບຜູ້ບໍລິຫານບໍລິສັດເອກະຊົນ ຖ້າເປັນພະນັກງານລັດ ແລະ ພະນັກງານລະດັບນ້ອຍ ຈະຄອງຊີບຢູ່ໄດ້ແນວໃດ ຖ້າບໍ່ຫາຊ່ອງທາງຫາລາຍໄດ້ທາງອື່ນ ຊຶ່ງຈຳນວນບໍ່ນນ້ອຍກໍ່ໄປໃນທາງທຸຈະລິດ ຖ້າເປັນຜູ່ທີ່ບໍ່ມີວຽກເຮັດງານທຳສ່ວນຫຼາຍກໍ່ອາດໜີບໍ່ພົ້ນການລັກເລັກຂະໂມຍນ້ອຍ ປຸ້ນຈີ້ ກໍ່ອາດຍາກຳ ຫຼາກຫຼາຍປະເພດ ເຊັ່ນຕົ້ມຕຸ໋ນຫຼອກລວງທັງ Online & Offline ດັ່ງນີ້ເປັນຕົ້ນ.
ກັບມາຫາຫົວຂໍ້ຂອງມື້ນີ້ ວ່າຄ່າຄອງຊີບທີ່ແພງຂຶ້ນມັນແມ່ນເປັນໄປຕາມກົນໄກການຕະຫຼາດ ແທ້ບໍ? ຍ້ອນມີການສະ ໜອງ (Supply) ໜ້ອຍແຕ່ ຄວາມຕ້ອງການ (Demand) ຫຼາຍ ດັ່ງນັ້ນບໍ່ ? ເຮົາມາລອງໄຈ້ເບິ່ງບາງຕົວຢ່າງ ທີ່ຜູ້ຂຽນໄດ້ສຳຜັດ ເພາະບໍ່ຢາກມະໂນ ຫຼື ກ່າວເລື່ອນລອຍແບບໄຮ້ຫຼັກຖານ, ໃນເດືອນທີ່ຜ່ານມາການຊື້ເຄື່ອງອຸບປະໂພກ-ບໍລິໂພກ ສະບຽງອາຫານ ແມ່ນຊື້ຢູ່ຕະຫຼາດປອດສານພິດ ITECC ຕອນເຊົ້າວັນເສົາເກືອບທັງໝົດ ຊຶ່ງໃນຕະຫຼາດແຫ່ງນີ້ຈະມີ 2 ກຸ່ມຄື: ກຸ່ມທີ 1 ແມ່ນພືດຜັກປອດສານພິດ ແລະ ກຸ່ມທີ່ 2 ແມ່ນຕະຫຼາດທົ່ວໄປ ຊຶ່ງຈະເປັນຊີ້ນປາ ອາຫານ ເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ໝາກໄມ້ ຈຳນວນໜຶ່ງ ຊຶ່ງບໍ່ແມ່ນໝາກໄມ້ປອດສານຜິດ ຫຼື ປອດສານພິດ ແຕ່ພຽງບໍ່ມີໃບຢັ້ງຢືນມາດ ຕະຖານຈຶ່ງບໍ່ສາມາດຈອງເຕັ້ນຂາຍໃນກຸ່ມປອດສານພິດກໍ່ບໍ່ຮູ້ .
ໃນກຸ່ມເຕັ້ນປອດສານພິດ ລາຄາພືດຜັກສ່ວນຫຼາຍຈະສູງເກີນກວ່າ 20,000ກີບ ຕໍ່ກິໂລ ໜ້າສັງເກດເລື່ອງໜຶ່ງວ່າ ລະດູນີ້ແມ່ນລະດູໜາວ ການປູກພືດຜັກ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະປູກງ່າຍ ຜັກມີການຈະເລີນເຕີບໂຕດີ ແລະ ໃຫ້ຜົນຜລິດສູງໃນໜ້ານີ້ ໝາຍຄວາມວ່າຕົ້ນທຶນການຜະລິດຈະຕ່ຳກວ່າລະດູຮ້ອນ ຫຼື ລະດູຝົນ ແຕ່ລາຄາບໍ່ໄດ້ຫຼຸດລົງຈາກລາຄາໜ້າຝົນຊຶ່ງ ທີ່ມີລິດຕະຜົນທີ່ຕ່ຳກວ່າ. ພືດຫຼາຍຊະນິດດທີ່ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງໃຊ້ຢາຂ້າແມງໄມ້ ຫຼື ຝຸ່ນປຸຍຫຍັງຫຼາຍ ເຊັ່ນ ຫົວສີໄຄ, ໜໍ່ໄມ້ ແລະ ອື່ນໆ ( ເທົ່າທີ່ຜູ້ຂຽນເຄີຍປູກ ກໍ່ບໍ່ເຄີຍເຫັນສັດຕູພືດທຳລາຍພໍເທົ່າໃດ) ແຕ່ຢູ່ທີ່ນີ້ ຫົວສິງໄຄມັດໜຶ່ງລາຄາ 5000 ກີບ ທຽບໃສ່ລາຄາໃນຕະຫຼາດທົ່ວໄປ ກິໂລລະ 5000 ກີບ ເມື່ອທຽບປະລິມານ 1 ກິໂລ ຈະໄດ້ປະມານ 3 ມັດ ທີ່ຂາຍຢູ່ ITECC ຖາມວ່າ, ເອົາຫຼັກການໃດມາຕັ້ງລາຄາ ? ຫຼື ເອົາພຽງສິ່ງທີ່ເປັນມາຍາຄະຕິ ທີ່ວ່າ “ປອດສານພິດ ” ມາ Speculate ຫຼື ຖ້າໃຊ້ຄຳສຸພາບພາສາລາວແມ່ນຄ້າເອົາກຳໄລເກີນຄວນ ຖ້າແບບບໍ່ສຸພາບ ແມ່ນພໍ່ຄ້າແມ່ຄ້າໜ້າເລືອດ . ຄືໄດ້ກ່າວມາຂ້າງເທິງ ຫົວສີໄຄ ໂດຍປົກກະຕິ ຈະບໍ່ໄດ້ໃຊ້ຢາຂ້າແມງໄມ້ຢູ່ແລ້ວ. ດັ່ງນັ້ນ, ພືດຜັກບາງຊະນິດທີ່ຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດທົ່ວໄປ ກັບຢູ່ ITECC ຄວນຈະເປັນ Grade ດຽວກັນ ແຕ່ເປັນຫຍັງຢູ່ນີ້ຈຶ່ງແພງກວ່າ 3 ເທົ່າ . ຄວາມຈິງຍັງບໍ່ມີໃຜພິສູດ ແລະ ຢັ້ງຢືນວ່າ ຜັກທຸກເສັ້ນໃນເຕັ້ນປອດສານພິດແມ່ນປອດສານພິດ 100% ຖ້າມີຄົນຫົວໃສ ຊື້ຢູ່ຕະຫຼາດສົ່ງແລ້ວມາຂາຍຢູ່ ITECC ລອງຄິດເບິ່ງວ່າມັນຈະສ້າງລາຍຮັບໄດ້ດີພຽງໃດ ເພາະພຽງມີຄຳວ່າປອດສານພິດເປັນໂຕຮັບຮອງ. ບໍ່ຮູ້ວ່າມີການກວດສອບກັນຖີ່ພຽງໃດ ຫຼື ພຽງແຕ່ເຂົ້າມາໄດ້ກໍ່ຖືວ່າຮັບປະກັນຕະຫຼອດໄປ?!?.
ຄວາມຈິງ ຄວນໄດ້ມີການສຶກສາຕົ້ນທຶນທີ່ແທ້ຈິງຂອງສິນຄ້າ ໂດຍພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງ ກະຊວງອຸດສາຫະກຳ ແລະການຄ້າ ແລ້ວກຳນົດລາຄາຂາຍ ທີ່ເໝາະສົມ ບໍ່ແມ່ນຕັ້ງລາຄາຕາມໃຈ ເພາະມັນບໍ່ເປັນທຳຕໍ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ສິ່ງສຳຄັນຜູ້ຜລິດຕ້ອງສ້າງຄວາມສາມາດໃນການແຂ່ງຂັນ ຕ້ອງເບິ່ງຂ້າມຕະຫຼາດພາຍໃນ ແນ່ໃສ່ການສົ່ງອອກ ຖ້າເຮົາຍັງບໍ່ສາມາດຫຼຸດຕົ້ນທຶນລົງໄດ້ ເຮົາກໍ່ຈະບໍ່ສາມາດແຂ່ງກັບປະເທດອື່ນໄດ້ ແລ້ວຕໍ່ໄປຖ້າຜູ້ບໍລິໂພກລາວຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການນຳເຂົ້າ ພັກປອດສານພິດທີ່ໄດ້ມາດຕະຖານຈາກຕ່າງປະເທດເຂົ້າມາຜູ້ຜລິດເອງຈະເດືອດຮ້ອນ ແລະ ລົ້ມສະຫຼາຍໃນທີ່ສຸດ ເພາະລັດຖະບານກໍ່ບໍ່ອາດໄປກີດກັນໄດ້ເພາະອາດຜິດສັນຍາທີ່ໄດ້ເຊັນໄວ້ກັບຄູ່ຄ້າ ຫຼື ອົງການສາກົນຕ່າງໆ. ມີທາງດຽວທີ່ຈະສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງຄືການພັດທະນາມາດຕະຖານ-ຫຼຸດຕົ້ນທຶນການຜະລິດ ແລະ ຕອບໂຈດຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິ ໂພກ ນັ້ນຄືເສັ້ນທາງແຫ່ງຄວາມຍືນຍົງ.
ການທີ່ອ້າງຕົ້ນທຶນສູງແລ້ວລັດກໍ່ບໍ່ເຮັດຫຍັງເລີຍມັນເປັນການວາງລະເບີດເວລາ ໃຫ້ກັບລະບົບເສດຖະກິດຂອງຊາດ ແລະເປັນຄວາມມັກງ່າຍທີ່ໃຫ້ອະໄພບໍ່ໄດ້ ເພາະມັນງ່າຍເກີນໄປທີ່ຕອບວ່າຕົ້ນທຶນສູງເຂົາກໍ່ຂາຍແພງ . ໜ່ວຍງານລັດຄວນເຮັດວຽກບ້ານ ຫາອົງປະກອບຕົ້ນທຶນໃຫ້ໄດ້ ຖ້າມັນສູງ ຕ້ອງມາວິເຄາະວ່າໂຕໄດມັນສູງເປັນຍ້ອນຫຍັງ ຈະແກ້ແນວໃດ . ແຕ່ຖ້າບໍ່ເຮັດຫຍັງເລີຍ ຜູ້ຄົນໃນສັງຄົມເຂົາກໍ່ຈະເວົ້າເປັນນຳກົນໄກການຄຸ້ມຄອງບໍ່ມີປະສິດທິພາບ.
