ສື່ມວນຊົນລາວ ເຕີບໃຫຍ່ເຂັ້ມແຂງ (ລະນຶກວັນສ້າງຕັ້ງສື່ມວນຊົນ ແລະ ພິມຈຳໜ່າຍ ຄົບຮອບ 70 ປີ)
ໂດຍ:ລູກເມືອງພວນ
ສື່ມວນຊົນລາວ ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນວັນທີ 13 ສິງຫາ ປີ 1950 ແລະມາຮອດປັດຈຸບັນໄດ້ມີອາຍຸ 70 ປີພໍດີ ພາຍຫລັງໄດ້ເລີ່ມຈາກການ ເກີດມີໃບປິວຂອງແນວລາວອິດສະຫຼະເພື່ອຕໍ່ຕ້ານການຮຸກຮານຂອງພວກຈັກກະພັດຝຣັ່ງ. ເມື່ອປີ 1940 ເຊິ່ງເນື້ອໃນຕົ້ນຕໍຂອງໃບປິວນັ້ນ ແມ່ນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າໃນທົ່ວປະເທດສາມັກຄີກັນລຸກຂຶ້ນໂຄ່ນລົ້ມພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ແລະ ຂັບໄລ່ຍີ່ປຸ່ນ.
ຈາກນັ້ນມາ ເມື່ອປີ 1945 ຂະບວນການລຸກຮືຂຶ້ນຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າຕ້ານພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ແລະ ພວກຟາດສິດຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ກາຍເປັນກະແສຟອງຢູ່ຕາມຫົວເມືອງຕ່າງໆໃນປະເທດລາວ. ຢູ່ໃນໃບປິວນັ້ນໄດ້ຕິດທຸງຊາດປະຕິວັດ 3 ສີ ມີວົງເດືອນຢູ່ກາງ ໄດ້ຖືກຫວ່ານໄປທົ່ວຫົວເມືອງໃຫຍ່ໆໃນເວລານັ້ນເຊັ່ນ: ເມືອງວຽງຈັນ, ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ຫົວເມືອງອື່ນໆ ເພື່ອໂຄສະນາປຸກລະດົມປະຊາຊົນລາວລຸກຮືຂຶ້ນຢຶດເອົາເອກະລາດ. ໃບປິວດັ່ງກ່າວພິມເປັນທັງພາສາລາວ ແລະ ພາສາຝຣັ່ງ ໂດຍໄດ້ຮັບການຊີ້ນຳຈາກພັກແຄວ້ນລາວ.ຢູ່ສະຫວັນນະເຂດແມ່ນທ່າໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປັນຫົວໜ້າ ແລະ ທ່ານ ສີຊະນະ ສີສານ ເປັນຮອງສຳນັກໂຄສະນາ.
ປີ 1946 ຝຣັ່ງໄດ້ກັບຄືນມາຮຸກຮານປະເທດລາວເປັນຄັ້ງທີສອງ. ໃນເວລານັ້ນໃນແຕ່ລະເຂດແຂວງໃນປະເທດລາວແຕ່ເໜືອເຖິງໃຕ້ ໄດ້ ມີໃບປິວຂອງແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນເກີດຂຶ້ນ ເພື່ອຕໍ່ຕ້ານການຮຸກຮານຂອງພວກຈັກກະພັກຝຣັ່ງ. ເຖິງເປັນພຽງແຕ່ໃບປິວແຕ່ກໍໄດ້ຮັບຄວາມສົນໃຈຕິດຕາມຈາກປະຊາຊົນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. ບາງຄົນອ່ານແລ້ວກໍເອົາເຊື່ອງໄວ້ ເພື່ອສົ່ງຕໍ່ໃຫ້ກຳລັງປະຕິວັດບ່ອນອື່ນ ຫຼື ຜູ້ທີ່ບໍ່ທັນໄດ້ອ່ານຕໍ່ໆກັນໄປ.ໃບປິວ ຫຼື ໃບຂ່າວດັ່ງກ່າວໄດ້ກາຍເປັນສື່ສິ່ງພິມທີ່ສຳຄັນໃນການປະກອບສ່ວນ ປຸກລະດົມຂະບວນການປະຕິວັດຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ.
ເພື່ອປະຕິບັດແຜນນະໂຍບາຍ“ເປີດກວ້າງຂະຫຍາຍແນວໂຮມ,ຂະຫຍາຍສົງຄາມປະຊາຊົນໃຫ້ແຂງແຮງ ເພື່ອໜີບຮັດກຳລັງຂອງສັດຕູ”. ພັກເຮົາໄດ້ຮຽກໂຮມກອງປະຊຸມໃຫ່ຍຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດໃນວັນທີ 13 ສິງຫາ 1950, ໂດຍມີຜູ້ແທນເຂົ້າຮ່ວມທັງໝົດ 150 ທ່ານ ຕາງໜ້າໃຫ້ກຳລັງປະກອບອາວຸດ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ, ສາສະໜາ ແລະ ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຈາກເຂດຕ່າງໆ. ກອງປະຊຸມໃຫ່ຍໄດ້ຕົກລົງສ້າງຕັ້ງ “ແນວລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານ” ໂດຍແມ່ນສະເດັດເຈົ້າສຸພານຸວົງເປັນປະທານແນວລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີລາວຕໍ່ຕ້ານ ພ້ອມໄດ້ວາງໂຄງການການເມືອງ 12 ຂໍ້.
ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການໂຄສະນາດຳເນີນພາລະກິດປະຕິວັດໃນໄລຍະໃໝ່, ມື້ວັນທີ 13 ສິງຫາປີ 1950 ຊຶ່ງເປັນມື້ດຽວກັນກັບການສ້າງຕັ້ງແນວລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານນັ້ນ, ພັກເຮົາໄດ້ຕົກລົງສ້າງຕັ້ງໜັງສືພິມ “ລາວອິດສະຫຼະ” ຂຶ້ນຢ່າງເປັນທາງການ. ໜັງສືພິມນີ້ຮູບນອກແມ່ນເປັນກະບອກສຽງຂອງແນວລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານ ແຕ່ເນື້ອແທ້ແມ່ນໜັງສືພິມຂອງພັກ, ໜັງສືພິມປະຕິວັດຂອງລາວສະບັບທຳອິດ ທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນເງື່ອນໄຂມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ, ຊຶ່ງເວລານັ້ນຍັງພິມດ້ວຍລິບົບ ລີໂຕ ຍອດພິມສູງສຸດ 2.000 ສະບັບຕໍ່ໜຶ່ງຄັ້ງ ແລະ ເດືອນໜຶ່ງຈຳໜ່າຍ 2 ເທື່ອ. ກອງບັນນາທິການຕັ້ງຢູ່ເຂດປົດປ່ອຍ, ຫົວໜ້າບັນນາທິການເວລານັ້ນແມ່ນທ່ານ ສີຊະນະ ສີສານ ທັງເປັນຫົວໜ້າໂຄສະນາອົບຮົມ ແລະ ວັດທະນະທຳ (ຄອວ).
ການກຳເນີດໜັງສືພິມ “ລາວອິດສະຫຼະ” ໃນວັນທີ 13 ສິງຫາປີ 1950 ນັ້ນ ເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສື່ມວນຊົນລາວ. ນັບແຕ່ມື້ສ້າງຕັ້ງພັກປະຊາຊົນລາວໃນວັນທີ 22 ມີນາ 1955 ເປັນຕົ້ນມາ ພັກໄດ້ມີການຊີ້ນຳນຳພາຢ່າງເອົາໃຈໃສ່ ແລະ ໃກ້ສິດທີ່ສຸດ. ມາຮອດວັນທີ 6 ມັງກອນປີ 1956 ກອງປະຊຸມໃຫ່ຍຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຂອງ ‘ແນວລາວອິດສະຫຼະ’ ໄດ້ປ່ຽນຊື່ມາເປັນ “ແນວລາວຮັກຊາດ” ແລະ ພ້ອມທັງຕົກລົງປ່ຽນຊື່ໜັງສືພິມ “ແນວລາວອິດສະຫຼະ” ມາເປັນໜັງສືພິມ “ລາວຮັກຊາດ” ພາຍໃຕ້ຮູບການເປັນກະບອກສຽງຂອງສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດ. ມາຮອດວັນທີ 11 ສິງຫາປີ 1975 ກໍຖືກປ່ຽນຊື່ຈາກໜັງສືພິມ “ລາວຮັກຊາດ” ມາເປັນໜັງສືພິມ“ສຽງປະຊາຊົນ”.
ພາຍຫຼັງການກຳເນີດໜັງສືພິມ ລາວອິດສະຫຼະ ໄດ້ 10 ປີ, ມາເຖິງວັນທີ 13 ສິງຫາ 1960 ວີທະຍຸກະຈາຍສຽງຂອງຝ່າຍປະເທດລາວ, ສຽງຂອງສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດ ກໍໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢູ່ທີ່ເຂດທີ່ໝັ້ນການປະຕິວັດທີ່ແຂວງຫົວພັນ ເພື່ອເຮັດໜ້າທີ່ໂຄສະນາປຸກລະດົມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຍາດເອົາໄຊຊະນະໃນແຕ່ລະບັ້ນຮົບໃນສົງຄາມປະຊາຊົນ ຕ້ານກັບການຮຸກຮານກັບພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ ແລະ ລູແຫຼ້ງຕີນມືຂອງພວກມັນ ພ້ອມທັງໂຄສະນາປຸກລະດົມຂົນຂວາຍຂະບວນການສ້າງຊີວິດໃໝ່, ການເພີ່ມພູນຜະລິດຜົນຂອງປະຊາຊົນເຂດປົດປ່ອຍ.
ອີງຕາມຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການໃນໄລຍະໃໝ່ຂອງການປະຕິວັດ, ສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ຕົກລົງສ້າງຕັ້ງ “ສຳນັກຂ່າວສານປະເທດລາວ” ຂຶ້ນໃນວັນທີ 6 ມັງກອນ ປີ 1968 ຢູ່ເຂດທີ່ໝັ້ນການປະຕິວັດແຂວງຫົວພັນ.
ພາຍຫຼັງກອງປະຊຸມໃຫ່ຍຂອງພັກໃນວັນທີ 22 ມີນາ 1983 ສຳເລັດລົງ, ຄະນະບໍລິຫານພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວໄດ້ຕົກລົງປ່ຽນຊື່ໜັງສືພິມ “ສຽງປະຊາຊົນ” ມາເປັນໜັງສືພິມ “ປະຊາຊົນ”.
ວັນທີ 1 ທັນວາ ປີ 1983 ໂທລະພາບແຫ່ງຊາດໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນດ້ວຍການກະຈາຍ ລາຍການ 3 ວັນຕໍ່ອາທິດ ໃນຂອບເຂດນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນເທົ່ານັ້ນ. ຈາກນັ້ນປີ 1984 ໂທລະພາບແຂວງສະຫວັນນະເຂດກໍໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ປັດຈຸບັນທຸກແຂວງໃນທົ່ວປະເທດລ້ວນແຕ່ມີສະຖານີໂທລະພາບເປັນຂອງຕົນເອງ.
ວັນທີ່ 7 ເມສາ ປິ 1984, ໜັງສືພິມລາວວັນພາສາອັງກິດ ວຽງຈັນທາມ(Vientiane Times) ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງເພື່ອໂຄສະນາຕໍ່ຕ່າງປະເທດກ່ຽວກັບແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ ແລະ ລັດຖະບານລາວໃນການປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດໃນແຕ່ລະໄລຍະ. ສະເໜີໃຫ້ຊາວໂລກຮັບຮູ້ປະເທດລາວ, ຄົນລາວໃຫ້ນັບມື້ນັບຫຼາຍຂຶ້ນ.
