ຕົ້ນໝາກສີດາ “ຫົວໄດ້” (ຮູ້ຫົວ)
ຮຽບຮຽງໂດຍ: ລູກເມືອງພວນ
ແຕ່ລະມື້ມີນັກທ່ອງທ່ຽວນັບເປັນຮ້ອຍໆຄົນເຂົ້າໄປກາບໄຫວ້ ຫໍ ລາມກິງ ແລະ ຕົ້ນສີດາ “ຫົວໄດ້”, ມີຮູບ ຮ່າງຄົດໂຄ້ງໄປມາຄ້າຍຄືກັນກັບໂຕມັງກອນ. ກົກຂອງ ມັນປົກ ຄຸມໄປ ດ້ວຍໄຄຂຽວ, ເບິ່ງແລ້ວມີຄວາມແປກປະ ຫຼາດເປັນພິເສດ, ຕັ້ງຢູ່ເມືອງ ເຖາະ ຊວັນ ແລະ ຫງອກຫຼາກ ແຂວງແທັງຮວາ. ສສ ຫວຽດນາມ
ຫ່າງຈາກຕົວເມືອງ ແທັງ ຮວາ ໄປທາງທິດຕາ ເວັນຕົກປະມານ 50 ກິໂລແມັດ, ເຊິ່ງເປັນສະຖານທີ່ ປະຫວັດສາດລາມກິງ, ມີຄວາມກວ້າງປະມານ 200 ເຮັກຕາ, ເຊິ່ງເປັນບ່ອນບັນພະບູລຸດເລເລີຍປັກເສົາທຸງຂຶ້ນເພື່ອເປັນການປະກາດດຳເນີນສົງຄາມຕ້ານການຮຸກຮານຂອງກອງທັບມິງ.
ພາຍຫຼັງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະພວກກອງທັບມິງໃນປີ 1428 ເລເລີຍໄດ້ເອົາສັນຍາ ລັກຊື່ເລທາຍໂຕຕັ້ງຊື່ປະເທດວ່າດາຍຫວຽດ.
ນັກທ່ອງທ່ຽວມາທີ່ນີ້, ເພື່ອຢ້ຽມຊົມຫໍ ລາມກິງ ແລະ ຖ່າຍຮູບກັບວິຈິດຕະກຳສິນ ຫຼາຍຢ່າງຢູ່ໃນທີ່ນີ້ເຊັ່ນ: ຕົ້ນ ໄມ້ມີອາຍຸຫຼາຍຮ້ອຍປີ ແລະ ພິເສດຢູ່ໃນວົງວຽນພິພິຕະພັນປະຫວັດ ສາດດັ່ງກ່າວໄດ້ ມີຕົ້ນໝາກສີດາຕົ້ນໜຶ່ງເປັນ ຮູບຮ່າງໂຕມັງກອນຖືກປູກ ເມື່ອປີ 1933.
ນາງ ໂດຖິຕວຽດ, ໜຶ່ງ ໃນນັກທ່ອງທ່ຽວເລົ່າວ່າ: “ຂ້ອຍໄດ້ຍິນເຂົາເລົ່າລືກັນວ່າ: ຢູ່ໃນວົງວຽນພິພິຕະພັນ ປະຫວັດສາດ ລາມກິງ ມີຕົ້ນ ໝາກສີດາ “ຫົວໄດ້”. ຕົ້ນຂອງມັນເປັນຮູບຮ່າງຄ້າຍ ຄືກັນກັບໂຕມັງກອນ, ວ່າເປັນ ເລື່ອງແປກ, ຂ້ອຍໄດ້ພາລູກ ເຕົ້າມາທີ່ນີ້ ເພື່ອໄດ້ເຫັນກັບຕາ. ແມ່ນຄວາມຫຼາຍຄົນເລົ່າແທ້, ເມື່ອເຮົາເອົາມືຈັບຕົ້ນຂອງມັນ, ໃບຂອງມັນກໍຈະສັ່ນ ເໜັງຕີງທັນທີ, ຖ້າຫາກຈັບຕົ້ນມັນແໜ້ນໆ ຈະຮູ້ສຶກວ່າ ລະເລີງຈິດໃຈ, ວິນຫົວ ແລະ ຫົວຈະສັ່ນຂຶ້ນ.
ຕົ້ນສີດາ “ຫົວໄດ້” ມີ ຄວາມສູງພຽງ 3 ແມັດ, ມີ ກິ່ງງ່າ ແຜ່ອອກໄປທາງ 4 ທິດ. ລຳຕົ້ນຂອງມັນເປັນກະ ປູດກະປີດ ແລະ ຄົດໂຄ້ງໄປ ມາຄ້າຍຄືກັນກັບໂຕມັງກອນ, ກົກຂອງມັນບໍ່ລຽບພຽງແຕ່ເປັນຫຼຸບເປັນໂນນ ແລະ ມີໄຄຂຽວຫຸ້ມປົກໄປທົ່ວ.
ນາງ ຈິງຖິເຫງຍ, ຜູ້ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ທຳຄວາມສະອາດຢູ່ສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ ເປັນເວລາ 2 ປີແລ້ວ, ເລົ່າວ່າ: ຕົ້ນສີດາຕົ້ນ ນີ້ມີຈຸດພິ ເສດຂະຫຍາຍຕົວຊ້າ, ເປັນໝາກນ້ອຍໆ ທໍ່ຫົວໂປ້ມື ແຕ່ມີກິ່ນຫອມເປັນພິເສດ ແລະ ເປັນໝາກຕະຫຼອດປີ, ເມືອເອົາມືຈັບຕົ້ນຂອງມັນ, ໃບຂອງມັນກໍຈະສັ່ນ ແລະ ດັງຂຶ້ນທັນທີຄ້າຍກັບວ່າມັນປິວສະບັດໄປຕາມສາຍລົມ ນັ້ນເອງ./.
