ສ້າງເສັ້ນທາງມູນຄ່າສູງ ຄຸນນະພາບຕໍ່າ
ໂດຍ: ກ້ອງສ່ອງ ອິດສະຫລະ
ບັນຫາການກໍ່ສ້າງເສັ້ນທາງທີ່ມີມູນຄ່າສູງແຕ່ຂາດຄຸນນະພາບ ເຮັດໃຫ້ລັດເຮົາເສຍຜົນປະໂຫຍດຍ້ອນບໍ່ພາກັນປະຕິບັດກົດໝາຍ ເປັນຕົ້ນການປະມູນ, ການກວດກາຫົວໜ່ວຍກໍ່ສ້າງກໍແມ່ນໜຶ່ງໃນທີເດັດໃນການຊັກຖາມຂອງຜູ້ແທນປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນເທື່ອທີ 4 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ 8 ໃນອາທິດຜ່ານມາ. ຕໍ່ຄຳຊັກຖາມດັ່ງກ່າວ, ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຮົາກໍໄດ້ຕອບດ້ວຍຄວາມເປັນຈິງ, ຕ້ອງໄດ້ພ້ອມກັນເຂົ້າໃຈ ແລະ ພ້ອມກັນແທ້. ບັນຫາຄຸນນະພາບ ແລະ ປະສິດທິພາບເສັ້ນທາງທີ່ໄດ້ກໍ່ສ້າງຜ່ານມາມີມູນຄ່າສູງເກີນກວ່າຄວາມເປັນຈິງ ແລະ ຄຸນນະພາບຊ້ຳພັດຕໍ່າເກີນຄວາມສາມາດທີ່ຈະສຳນຶກ. ພວກເຮົາເຄີຍເວົ້າຫລິ້ນເວົ້າຫົວນຳກັນເປັນພາສາອັງກິດກ່ຽວກັບການສ້າງເສັ້ນທາງຢູ່ປະເທດເຮົາໄດ້ຖືກຂະໜານນາມ “ໂລໂປຼຟາຍ ຮາຍໂປຼຟິດ” ແປວ່າ: ຄຸນນະພາບຕໍ່າກຳໄລສູງ, ຄຸນນະພາບຕໍ່າກຳໄລງາມ. ຂ້າພະເຈົ້າຈະຂໍແບ່ງປະເພດອອກໃຫ້ສະມາຊິກສະພາຮູ້ນຳກັນວ່າ: ໄລຍະຜ່ານມາ ການກໍ່ສ້າງເສັ້ນທາງຂອງປະເທດເຮົາຈັດອອກເປັນປະເພດດັ່ງນີ້: ປະເພດທີໜຶ່ງ ເປັນໂຄງການນອກແຜນເອກະຊົນຂໍລົງທຶນກ່ອນ ແບບນີ້ແມ່ນບໍ່ມີການສຳຫລວດທີ່ມີມາດຕະຖານຕາມຫລັກວິຊາການໃດໆເລີຍ, ຜູ້ກໍ່ສ້າງສຳຫລວດເອງ, ອອກແບບເອງ, ກຳນົດລາຄາຫົວໜ່ວຍເອົາເອງ. ຕໍ່ປະເພດນີ້ຖືວ່າປະເພດລາຄາຖືກ, ຄຸນນະພາບດີ, ໃຜເວົ້າໄດ້ແດ່ ແລະ ໃຜກ້າເວົ້າ ?. ປະເພດທີສອງ ແມ່ນພຽງຢູ່ໃນແຜນ, ມີແຜນຢາກກໍ່ສ້າງໃນໄລຍະຕ່າງໆຂອງແຂວງ, ອາດອ້າງວ່າຄະນະປະຈຳຕົກລົງ, ອາດຈະມີຢູ່ໃນກະຊວງ, ອາດມີການສຳຫລວດອອກແບບໄວ້ແລ້ວ, ແຕ່ບໍ່ທັນມີທຶນເຮັດ, ຍັງບໍ່ມີໃນແຜນງົບປະມານ, ຜູ້ຮັບເໝົາກໍ່ສ້າງຂໍເຮັດກ່ອນຈະໃຫ້ຊຳລະຕາມຫລັງກໍໄດ້ ເພາະຜູ້ຮັບເໝົາມີເງິນແລ້ວ, ຈະເຮັດຊ່ວຍ. ແຕ່ເມື່ອໄດ້ຮັບການຕົກລົງແລ້ວຊ້ຳພັດເອົາໃບຕົກລົງໄປຢືມທະນາຄານມາສ້າງ, ບໍ່ມີການປະມູນ, ພຽງລາຄາກໍເຮັດໂລດ, ເອົາລາຄາຂຶ້ນເພື່ອໄວ້ ເພາະລັດຖະບານຕິດໜີ້, ເອົາປະລິມານລົງ, ເອົາຄຸນນະພາບລົງຕໍ່າທີ່ສຸດ, ລັດຕິດໜີ້ລັດຖະບານໃຫ້ກູ້ເປັນໜີ້ເສຍ (NPL). ປະເພດສາມ ແມ່ນມີໃນແຜນ, ມີການອອກແບບ, ມີການກຳນົດຫົວໜ່ວຍລາຄາ, ມີງົບປະມານ ແຕ່ບໍ່ພໍບາດດຽວ, ແບ່ງອອກເປັນຫລາຍປີ. ບາດກໍ່ສ້າງໄປກະຊິບໍ່ໄດ້ເງິນພໍຂຶ້ນລາຄາຫົວໜ່ວຍ, ເຮັດວຽກເພີ່ມ, ຕັດມາດຕະຖານລົງ, ລັດຕິດໜີ້ຊຳບໍ່ໄດ້ຕາມແຜນ, ຜູ້ຮັບເໝົາກໍກ້າຈະຂໍສິດພິເສດຕ່າງໆນາໆ.
ຈາກບັນດາບັນຫາທີ່ເວົ້າມານີ້ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໂຄງການກໍ່ສ້າງເສັ້ນທາງຂອງພວກເຮົາມີສະພາບເປັນແບບນີ້, ຍັງໄຄແດ່ແຕ່ໂຄງການຊ່ວຍເຫລືອ ODA ຂອງຕ່າງປະເທດ ເພາະຄວບຄຸມໄປຕາມມາດຕະຖານຂອງເຂົາ, ມີການໂລບໜ້ອຍ, ຄຸນນະພາບກໍພໍໄດ້. ແຕ່ໂຄງການກູ້ຢືມຮູບແບບ EPC ນັ້ນ ກໍມີຊ່ອງຫວ່າງຫລາຍເໝືອນກັນ. ດັ່ງນັ້ນ ນັບແຕ່ເດືອນເມສາ 2016 ມານີ້, ລັດຖະບານໄດ້ຢຸດຕິໝົດບັນດາໂຄງການ ໂດຍສະເພາະໂຄງການປະເພດທີ 1, ປະເພດທີ 2 ກວດກາຄືນໝົດບັນດາໂຄງການປະເພດ 3. ກ່ຽວກັບການຊຳລະໜີ້ກໍໄດ້ແຍກອອກແລ້ວ, ກວດກາຄືນໃໝ່ໝົດ. ປະເພດນອກແຜນນອກຫລັກການທັງໝົດແມ່ນບໍ່ທັນນອນຢູ່ໃນບັນຊີຊຳລະໜີ້ເທື່ອ. ບັນດາໂຄງການໃນແຜນແຕ່ກວດເຫັນຄວາມຜິດປົກກະຕິຕ່າງໆກໍຕ້ອງກວດຄືນ, ຈະຊຳລະສະສາງໄດ້ກໍຕໍ່ເມື່ອເຫັນວ່າສຳເລັດແທ້, ຖືກຕ້ອງຕາມຫລັກການ, ມີຄວາມເປັນຈິງທາງດ້ານມູນຄ່າ ຈຶ່ງຈັດເຂົ້າໃນແຜນຊຳລະສະສາງ ແລະ ໃຊ້ໜີ້ຕາມຂະບວນການທີ່ໂປ່ງໃສ.
ນີ້ຄືທີເດັດແຫ່ງຄຳຕອບຕໍ່ຄຳຊັກຖາມຂອງຜູ້ແທນປະຊາຊົນໃນສະພາ. ແນວໃດກໍຕາມ, ຜູ້ຂຽນວ່າມັນກໍຂອງສົມພໍພວກເຮົາທີ່ຍັງບໍ່ທັນຮູ້ ແລະ ເຫັນເນື້ອເຫັນຕ່ອນກໍມີແຕ່ພາກັນຈົ່ມວ່າເສັ້ນທາງສ້າງໄປແລ້ວມັນບໍ່ໄດ້ມາດຕະຖານ, ສ້າງບໍ່ພໍປີສອງປີບາງຈຸດບາງບ່ອນມັນກໍເລີ່ມມີບັນຫາເປ່ເພ ເຊິ່ງຕົ້ນເຫດຂອງບັນຫາກໍຍ້ອນມັນມີຫລາຍປັດໄຈ ນັບແຕ່ກົກເຖິງປາຍ, ນັບແຕ່ສູງລົງຫາຕໍ່າ ເສັ້ນທາງມັນກໍເລີຍມີມູນຄ່າສູງ ແຕ່ຄຸນນະພາບຊ້ຳພັດຕໍ່າ, ຜູ້ຮັບພາລະກໍຄືລັດຖະບານຊຸດໃໝ່ນີ້ລະເຂົາວ່າ: “ກວາງກິນໝາກຂາມປ້ອມພັດໄປຄາກົ້ນຂີ້ມັ່ງ, ມັ່ງບໍ່ຂີ້ສາມມື້ກະຕ່າຍຕາຍ” ສົມພໍດອກ.
