ບຸນເດືອນສາມ ບຸນມາຄະບູຊາ ແລະ ຈີ່ເຂົ້າຈີ່ ປະເພນີທີ່ເຄີຍປະຕິບັດ ສືບທອດກັນມາແຕ່ດົນນານ

ໂດຍ: ຜາຕຸງ

ໃນຮີດ12 ທີ່ປະຊາຊົນລາວຊາວພຸດໄດ້ຍຶດຖືແລະປະຕິບັດສືບທອດກັນມາແຕ່ບູຮານນະການນັ້ນ ໝາຍເຖິງການຈັດບຸນສິນກິນທານຕາມ 12 ເດືອນໃນໜຶ່ງປີ ແຕ່ເດືອນຈຽງ ຈົນໄປຮອດເດືອນ 12, ໃນແຕ່ລະເດືອນຈະມີບຸນປະເພນີທີ່ແຕກຕ່າງກັນຄື: ເດືອນຈຽງ ແມ່ນບຸນເຂົ້າກໍ່າ,  ເດືອນຍີ່ ແມ່ນບຸນກອງເຂົ້າ, ເດືອນສາມ ແມ່ນບຸນເຂົ້າຈີ່, ເດືອນສີ່ ແມ່ນບຸນພະເວດ, ເດືອນຫ້າ ແມ່ນບຸນສົງການ, ເດືອນຫົກແມ່ນບຸນບັ້ງໄຟ, ເດືອນເຈັດ ແມ່ນບຸນຊະລ້າງ, ເດືອນແປດ ແມ່ບຸນເຂົ້າພັນສາ, ເດືອນເກົ້າ ແມ່ນບຸນຫໍ່ເຂົ້າປະດັບດິນ, ເດືອນສິບ ແມ່ນບຸນເຂົ້າສະຫລາກ, ເດືອນສິບເອັດ ແມ່ນບຸນອອກພັນສາ, ເດືອນສິບສອງ ແມ່ນບຸນກະຖິນ.

ເມື່ອກ້າວເຂົ້າສູ່ໄລຍະເດືອນສາມ ຊຶ່ງເປັນບຸນເຂົ້າຈີ່ ຫຼື ບຸນເດືອນສາມ ຄຳວ່າ ເຂົ້າຈີ່ ໝາຍເຖິງເຂົ້າໜຽວໜຶ້ງໃຫ້ສຸກແລ້ວນຳມາປັ້ນເປັນກ້ອນສ່ຳໄຂ່ເປັດ, ໄຂ່ໄກ່ ປັ້ນໃຫ້ແໜ້ນ ແລ້ວທາເກືອໃຫ້ທົ່ວ ສຽບໃສ່ໄມ້ ແລ້ວເອົາໄປຂາງໄຟດ້ວຍໄຟຖ່ານປີ້ນກັບໄປກັບມາສຸກເຫຼືອງພໍດີ ແລ້ວຈຶ່ງເອົາ ອອກມາທາໄຂ່ແລ້ວເອົາໄປຂາງໄຟ ອີກຄັ້ງໜຶ່ງບາງແຫ່ງນິຍົມໃສ່ນ້ຳອ້ອຍດັ່ງຄຳໂບຮານທີ່ວ່າ: “ເດືອນສາມຄ້ອຍເຈົ້າຫົວຄອຍປັ້ນເຂົ້າຈີ່  ເຂົ້າຈີ່ບໍ່ໃສ່ນ້ຳອ້ອຍຈົວນ້ອຍເຊັດນ້ຳຕາ”

ນອກຈາກຈະເຮັດບຸນເຂົ້າຈີ່ໃນວັນ ມາຄະບູຊາແລ້ວ ມື້ເພັງ 15 ຄ່ຳ ເດືອນ 3 ເພື່ອຖວາຍແດ່ພະພິຂຸສົງສາມະເນນແລ້ວ, ປັດຈຸບັນ ປັ້ນເຂົ້າຈີ່ທີ່ເຮັດດ້ວຍປັ້ນເຂົ້າໜຽວ ໄດ້ກາຍເປັນອາຫານເຊົ້າສຳລັບຄົນທົ່ວໄປແລ້ວ ລວມທັງພະນັກງານ ລັດຖະກອນ ນັກຮຽນ ນັກສຶກສາ ຕະຫຼອດຄົນທົ່ວໄປ ທີ່ຟ້າວໄປວຽກໄປງານ ບໍ່ທັນໄດ້ແຕ່ງອາຫານປັ້ນເຂົ້າເຊົ້າ ແລະ ມີຫຼາຍຄົນໄດ້ອາໄສ ປັ້ນເຂົ້າຈີ່ທີ່ແມ່ຄ້າປີ້ງຂາຍຕາມແຄມທາງ, ເວົ້າເຖິງປັ້ນເຂົ້າຈີ່ທີ່ເພິ່ນປີ້ງຂາຍຕາມແຄມທາງນັ້ນ ແມ່ຄ້າຊາວຂາຍກໍໄດ້ມີການປັບປຸງແຕ່ງເຕີມລົດຊາດໄປຕ່າງໆນານາແລ້ວ ບາງຄົນກໍປີ້ງເຂົ້າຈີ່ທາປາແດກ, ບາງຄົນກໍຍັງທາແຕ່ເກືອຮັກສາລົດຊາດອັນເກົ່າໄວ້, ບາງຄົນກໍທາໄຂ່ໃຫ້ມີກິ່ນຫອມ ແລະ ສີສັນເປັນຕາຢາກກິນ, ແຕ່ຈະເປັນສີໃດກໍແມ່ນຂຶ້ນກັບຫົວຄິດປະດິດສ້າງຂອງແມ່ຄ້າເອງ ແລະ ເຖິງຈະເປັນສີໃດກໍເປັນອາຫານອັນແຊບຊ້ອຍຂອງຄົນທົ່ວໄປ, ໃນເມື່ອກ່ອນເພິ່ນຈະຂາຍໃນລາຄາ 3 ກ້ອນ 5.000 ກີບ ແຕ່ດຽວນີ້ພັດມີການປັບຂຶ້ນລາຄາຕາມກົນໄກຕະຫຼາດແລ້ວ.

ນອກຈາກປັ້ນເຂົ້າຈີ່ແລ້ວ ພໍຮອດເດືອນສາມອອກໃໝ່ສາມຄ່ຳ ຕາມຄວາມເຊື່ອຂອງປະຊາຊົນລາວບາງທ້ອງຖິ່ນເພິ່ນຍັງຮ້ອງວ່າ ບຸນໄຂປະຕູເລົ້າ ເປີດປະຕູໃຫ້ໄດ້ເຂົ້າເຕັມເລົ້າເຕັມເຍຍ ເປີດປະຕູ ຮັບເອົາແຕ່ຄວາມຮັ່ງມີສີສຸກ ຄວາມເຮັງໆລວຍໆ, ຮັບແຕ່ສິ່ງດີດໆເຂົ້າມາໃນຊີວິດຄອບຄົວໃຫ້ຈະເລີນໄປໜ້າຢູ່ເຢັນເປັນສຸກຕະຫຼອດໄປ, ສ່ວນປະຊາຊົນຢູ່ບາງບາງບາງເມືອງເປັນຕົ້ນ ບ້ານ ອີໄລ ເມືອງນາຊາຍທອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ພໍຮອດມື້ນີ້ ເພິ່ນມີພິທີ ລ້ຽງຫໍມະເຫສັກຫຼັກເມືອງ ຫຼືເອີ້ນວ່າ ລ້ຽງຫໍ ໂດຍທີ່ແຕ່ລະເຮືອນໄດ້ມີພາເຂົ້າ ແລະ ໄກ່ຕົ້ມ ຄອບຄົວລະໂຕສອງໂຕ ຍໍໄປເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ຫໍຂອງບ້ານເພື່ອຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາໃຫ້ຢູ່ດີກິນດີ ຕາມຄວາມເຊື່ອທີ່ມີມາຫຼາຍເຊັ່ນຄົນ ນີ້ກໍເປັນການສະແດງເຖິງຄວາມສາມັກຄີປອງດອງອັນໜັກແໜ້ນຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າໃນການປະກອບສ່ວນຮັກສາຮີດອງປະເພນີອັນດັ້ງເດີມ ກໍຄືການສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ຈະເລີນເຂັ້ມແຂງ.

ແນວໃດກໍຕາມນັ້ນ ເປັນພຽງຄວາມເຊື່ອ ແຕ່ສິ່ງສຳຄັນຖ້າຫາກຢາກຢູ່ດີກິນດີຕ້ອງດຸໝັ່ນອອກແຮງງານເພີ່ມພູນຜະລິດຜົນປູກຝັງລ້ຽງສັດໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍ ກາຍເປັນສິນຄ້າ ມັນຈະນຳເອົາຄວາມອີ່ມໜຳສຳ ລານມາສູ່ຕົນເອງກໍ່ຄືຄອບຄົວເຮືອນຊານແລະປະເທດຊາດບ້ານເມືອງຕາມແນວທາງຂອງພັກ-ລັດຖະບານກຳນົດອອກ.