ວິລະກຳໂຕນຄຸກຢ່າງມະຫັດສະຈັນຂອງຜູ້ນຳລາວ

ມື້ນີ້ຂໍຫວນຄືນເຖິງໜ້າປະຫວັດສາດທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ອີກໜ້າໜຶ່ງຂອງປະເທດເຮົາ ຄືວິລະກຳການໂຕນຄຸກຂອງຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດ ໃນວັນທີ 24 ພຶດສະພາ 1960 ເຊິ່ງເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາເທດການພົ້ນເດັ່ນຂອງການປະຕິວັດລາວ.
ປີ 1957, ຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດ ພ້ອມກຳລັງທັງໝົດຂອງຝ່າຍປະເທດລາວໄດ້ເຕົ້າໂຮມ ຢູ່ສອງແຂວງພາກເໜືອ(ຫົວພັນ ແລະ ຜົ້ງສາລີ) ທີ່ໄດ້ເຂົ້າຮວມລາວຄັ້ງທີ I, ບັນດາພະນັກງານຂັ້ນສູງຂອງແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມເປັນລັດຖະມົນຕີໃນຄະນະລັດຖະບານປະສົມແຫ່ງຊາດສອງຝ່າຍ ປະກອບມີສະເດັດເຈົ້າສຸພານຸວົງ ແລະ ທ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ, ກຳລັງທະຫານ 1.500 ຄົນ ແບ່ງອອກເປັນ 2 ກອງ ພັນຄື ກອງ ພັນທີ 1 ຢູ່ຊຽງເງິນ ແຂວງຫລວງພະບາງ, ກອງພັນທີ 2 ຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ ແຂວງຊຽງຂວາງ.

ວັນທີ 14 ພຶດສະພາ 1958 ໄດ້ເລືອກຕັ້ງຜູ້ແທນລາສະດອນເພີ່ມ ໂດຍຝ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ສັນຕິພາບເປັນກາງ ໄດ້ 13 ທີ່ນັ່ງ ໃນ 21 ທີ່ນັ່ງ. ວັນທີ 18 ກໍລະກົດ 1959, ພວກຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ອອກຄຳສັ່ງຈັບກຸມຄຸມຂັງຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດ 16 ທ່ານຄື ທ່ານ ສຸພານຸວົງ, ທ່ານ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ, ທ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ, ທ່ານ ພູນ ສີປະເສີດ, ທ່ານ ສີທົນ ກົມມະດຳ, ທ່ານ ສິງກະໂປ ສີໂຄດຈຸນລະມະນີ, ທ່ານ ໝື່ນ ສົມວິຈິດ, ທ່ານ ສີຊະນະ ສີສານ, ທ່ານ ມາ ໄຂຄຳພິທູນ, ທ່ານ ຄຳຜາຍ ບຸບຜາ, ທ່ານ ບົວສີ ຈະເລີນສຸກ, ທ່ານ ມະຫາສົມບູນ ວົງໜໍ່ບຸນທຳ, ທ່ານ ເພົ້າ ພິມພະຈັນ,ທ່ານ ຄຳເພັດ ພົມມະວັນ, ທ່ານ ພູເຂົາ ແລະ ທ່ານ ມານະ ວົງອີສານ. ຄຸກນີ້ໄດ້ດັດແປງມາຈາກຄອກມ້າຝຣັ່ງ ທີ່ຍາວ 24 ແມັດ ກໍ່ຝາຜ່າເຄິ່ງ ແຕ່ລະຟາກຂັ້ນເປັນຫ້ອງນ້ອຍໆ ຟາກລະ 8 ຫ້ອ,ງ ຝາ, ເພດານ ປະຕູ ເສີມເຫລັກຢ່າງແໜ້ນ ລວມ 16 ຫ້ອງ ກໍພໍດີຄົບຕາມຈຳນວນຜູ້ນຳເຮົາທີ່ເຂົາຈັບເອົາເຂົ້າຄຸກ.

ໄລຍະຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດຖືກຄຸມຂັງຢູ່ຄ້າຍໂພນເຄັງ, ທ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ແລະ ສູນກາງພັກ ໄດ້ຄົ້ນຄວ້າວາງແຜນເພື່ອປົດປ່ອຍຜູ້ນຳອອກຈາກຄຸກ ໂດຍໄດ້ປຶກສາຫາລືຄົ້ນຄວ້າຫລາຍແຜນການ. ສຸດທ້າຍ ປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ໄດ້ເລືອກເອົາວິທີການປຸກລະດົມຂົນຂວາຍ ສຶກສາອົບຮົມສາລະວັດ ທີ່ຍາມຄຸກໃຫ້ມີຄວາມຮັກຊາດ ແລະ ຕື່ນຕົວການເມືອງ ໂດຍເຫັນວ່າ: ສາລະວັດກໍແມ່ນລູກຫລານຂອງ ປະຊາຊົນຊາວໄຮ່ນາ, ເຂົາເຈົ້າເຄົາລົບນັບຖືຜູ້ນຳທີ່ຮັກຊາດ, ຜູ້ນຳທີ່ໜ້າເຊື່ອຖື ແລະ ມີສິນທຳ. ຈາກນັ້ນ ກໍໄດ້ຊີ້ນຳທ່ານ ສາລີ ວົງຄຳຊາວ ທີ່ຢູ່ແນວຫລັງ(ເຂດນາຍາງ ດ່ານສູງ), ທ່ານ ຊຽງສົມ ກຸນລະວົງ ເປັນສາຍຕິດຕໍ່ໂດຍກົງ ທັງເປັນຜູ້ຈັດວາງກຳລັງ, ສຶກສາອົບຮົບປະຊາຊົນຢູຸ່ພາຍນອກ, ຕິດຕໍ່ພົວພັນສູນກາງຢ່າງກົມກຽວທີ່ສຸດ. ສ່ວນການເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາຜູ້ນຳປະຕິວັດໃນເວລາຖືກກັກຂັງ ໜ້າທີ່ຕົ້ນຕໍ ແມ່ນ ເຮັດວຽກພົບປະ, ສຶກສາອົບຮົມ, ຂົນຂວາຍສາລະວັດ, ອອກແຮງງານຫັດກາຍບໍລິຫານ ທຳອິດແລ່ນອ້ອມຄຸກ ຈາກໜ້ອຍເຖິງຫລາຍຮອບ, ເພີ່ມພູນຜະລິດ, ປູກຜັກ, ດອກໄມ້ ແລະ ໝາກໄມ້ກິນໝາກ.

ທຸກຄົນເຫັນດີໃຫ້ທ່ານ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ ເປັນເລຂາໜ່ວຍພັກ ທັງເປັນຫົວໜ້າຄະນະຮັບຜິດຊອບຄຸ້ມຄອງສະ ຫາຍທີ່ຖືກຄຸມຂັງ, ທ່ານ ສຸພານຸວົງ, ທ່ານ ພູນ ສີປະເສີດ ແລະ ທ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ ເປັນກຳມະການ.ຈາກນັ້ນກໍຈັດຕັ້ງເປັນຈຸພັກ. ພາຍຫລັງໄດ້ຮັບການຊີ້ນຳຈາກສູນກາງ ແລະ ປະທານໄກສອນ ພົມວິຫານ, ຜູ້ນຳໃນຄຸກກໍຂົນຂວາຍສາລະວັດຢ່າງແນບນຽນແບບຄົນຕໍ່ຄົນ. ການຂົນຂວາຍໄດ້ເລີ່ມແຕ່ຕ່ຳຫາສູງ, ຈາກບຸກຄົນໄປເຖິງຫລາຍຄົນ. ຜ່ານໄປເກືອບ 300 ວັນ, ການຂົນຂວາຍສາລະວັດທະຫານທີ່ເຂົ້າມາເວນຍາມຄຸກໄດ້ຮັບໝາກຜົນ ແລະ ການກຽມເສັ້ນທາງໂຕນຄຸກຮຽບຮ້ອຍດີ ພ້ອມໃຫ້ແກ່ການໂຕນຄຸກຮວມໝູ່ແບບມະຫັດສະຈັນ ທີ່ຫາຍາກໃນໂລກ.

ຄ່ຳວັນທີ 23 ພຶດສະພາ 1960, ທ່ານ ຊຽງສົມ ກຸນລະວົງ ນຸ່ງເຄື່ອງສາລະວັດທະຫານຍ່າງຮຽງສາລະ ວັດທະຫານຜູ້ໜຶ່ງເຂົ້າມາໃນຄຸກ ແລະ ພົບທ່ານ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ. ທ່ຽງຄືນ 00:00 ໂມງ ວັນທີ 24 ພຶດສະພາ 1960, ການໂຕນຄຸກແບບຮວມໝູ່ຂອງບັນດາຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດຄັ້ງປະຫວັດ ສາດ ມີຄວາມສ່ຽງຫລາຍທີ່ສຸດ, ບໍ່ມີໃຜຄິດວ່າ ຈະເປັນໄປໄດ້ ຊຶ່ງພຶດຕິກຳຕົວຈິງໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ: ການໂຕນຄຸກແບບມະຫັນສະຈັນ ແລະ ເປັນປະຫວັດສາດ ທີ່ຫາໄດ້ຍາກໃນໂລກຂອງຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດໄປສູ່ເຂດທີ່ໝັ້ນການປະຕິວັດຢ່າງປອດໄພມີຫລາຍສາເຫດໃນນີ້ສິ່ງສຳຄັນຍ້ອນການນຳພາທີ່ສະຫລາດ ສ່ອງໃສ ແລະ ປີຊາສາມາດຂອງປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ແລະ ສູນກາງພັກບວກໃສ່ນ້ຳໃຈຮັກຊາດ ອັນແຮງກ້າຂອງຜູ້ນຳພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດລວມເຖິງນ້ຳໃຈຮັກຊາດອັນດູດດື່ມຂອງສາລະວັດທະ ຫານທີ່ຈົງຮັກພັກດີຊື່ສັດຕໍ່ຜູ້ນຳສຸດຂີດ ກາຍເປັນຜູ້ໄຂປະຕູຫ້ອງຄຸມຂັງແລ້ວພາທາງຜູ້ນຳອອກຈາກຄຸກໂພນເຄັງຢ່າງປອດໄພ.