12 ຕຸລາ ວັນປະກາດເອກະລາດ

ໂດຍ: ທິດກ່ຳ 

ວັນທີ 12 ຕຸລາ 1945 ເປັນ ວັນສຳຄັນທາງປະຫວັດສາດ ແລະ ມີຄວາມໝາຍສຳລັບ ປະ ເທດຊາດ ແລະ ປະຊາຊົນ ບັນດາ ເຜົ່າລາວເຮົາອັນມີທີ່ໄປທີ່ມາ ຕາມປະຫວັດສາດດ່ັງຕໍ່ໄປນີ້.

+ ເມືອງສັງທອງສ້າງຂະບວນການຕ້ອນຮັບວັນປະກາດເອກະລາດ 12 ຕຸລາ ຄົບຮອບ 72 ປີ2017/

+ ປະທານ ສຸພານຸວົງ ກັບຄັນທຸງແນວລາວອິດສະຫລະ2018/

ພາຍຫລັງມີພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນຊີ້ນຳ-ນຳພາ ແລະ ໄດ້ ສ້າງຕັ້ງຄະນະພັກແຄ້ວນລາວ ຂຶ້ນໃນວັນທີ 6 ກັນຍາ 1934 ເພື່ອນຳພາຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ຂອງປະຊາຊົນຢູ່ລາວແລ້ວ, ຄະນະພັກແຄ້ວນລາວກໍໄດ້ປຸກ ລະດົມຂົນຂວາຍປະຊາຊົນແຕ່ ລະເຂດໃນທົ່ວປະເທດຈົ່ງ ສາມັກຄີກັນເປັນຈິດໜຶ່ງໃຈ ດຽວພ້ອມກັນລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ກັບ ການຢຶດຄອງ, ກົດຂີ່ຂູດຮີດ ຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ແລະ ຟາດ ຊິດຍີ່ປຸ່ນ.

ໃນປີ 1945 ຟາດຊິດຍີ່ ປຸ່ນໄດ້ຍອມຈຳນົນຕໍ່ຝ່າຍພັນ ທະມິດໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງ ທີສອງ, ໂດຍກຳເອົາກາລະ ໂອກາດດັ່ງກ່າວປະຊາຊົນ ລາວທົ່ວປະເທດໄດ້ລຸກຂຶ້ນ ຍາດເອົາອຳນາດມາມມືຕັ້ງ ແຕ່ວັນທີ 18 ສິງຫາ ຫາຕົ້ນ ເດືອນກັນຍາ 1945 ໄດ້ສ້າງ ຕັ້ງອຳນາດການປົກຄອງຂອງ ຕົນຂຶ້ນຢູ່ໃນຫລາຍທ້ອງຖິ່ນ ໃນທົ່ວປະເທດ, ໄດ້ສ້າງຕັ້ງ ກຳລັງປະກອບອາວຸດເພື່ອ ປ້ອງກັນຕົວເມືອງຢູ່ໃນຕົວ ເມືອງໃຫຍ່ໆເຊັ່ນ: ວຽງຈັນ, ທ່າແຂກ, ສະຫວັນນະເຂດ, ຊຳເໜືອ, ຊຽງຂວາງ ແລະ ຫລວງພະບາງ.

ມາຮອດວັນທີ 12 ເດືອນ ຕຸລາ 1945 ລັດຖະບານຊົ່ວ ຄາວ ລາວເອກະລາດໄດ້ຮັບ ການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນທັງປະກາດ ປະເທດລາວເປັນປະເທດ ເອກະລາດ, ນີ້ລະຄືສັນຍາລັກ ຂອງ ວັນທີ 12 ຕຸລາ ເຊິ່ງເປັນ ປະຫວັດສາດເລີ່ມແລກແຮກ ໝານຂອງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ຢ່າງຢຶດເຢື້ອຍາວນານຂອງ ການປະຕິວັດລາວ.

ແນວໃດກໍຕາມ, ການຕໍ່ສູ້ ຂອງປະຊາຊົນລາວກໍຍັງບໍ່ທັນຢຸດຢັ້ງຍ້ອນວ່າພາຍຫລັງຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ເສຍໄຊໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງ ທີສອງແລ້ວໃນຕົ້ນປີ 1946 ຝຣັ່ງໄ້ດກັບຄືນມາຮຸກຮານ ລາວອີກເປັນຄັ້ງທີສອງ, ການ ມາຢຶດຄອງລາວຄັ້ງທີສອງ ມັນແຕກຕ່າງກັບຄັ້ງທີໜຶ່ງ ຄື: ຄັ້ງທີໜຶ່ງເພິ່ນມາຢຶດຄອງ ແລ້ວມາປັນດິນລາວກັບສະ ຫຍາມ ເຊິ່ງເວລານັ້ນປະເທດ ລ້ານຊ້າງຂອງພວກເຮົາສະ ຫຍາມພວມຢຶດຄອງຢູ່.

ຕໍ່ມາກໍຖືກຍີ່ປຸ່ນເຂົ້າບຸກ ຕີ ແລະ ເອົາດາບສະມູໄຮໄລ່ ພັນກັນຢູ່ກາງເມືອງແລ້ວເພິ່ນ ກໍປົບໜີ ຕາຍໄປທາງໃຜທາງ ມັນໃນຖານະຜ່າຍແພ້ສົງຄາມ ກັບຍີ່ປຸ່ນ, ຢູ່ມາບໍ່ທັນພໍປີຍີ່ ປຸ່ນໄດ້ຈຳນົນ ຕໍ່ສົງຄາມໂລກ ຄັ້ງທີສອງຍ້ອນພັນທະມິດ ນຳພາ ໂດຍອາເມລິກາເປັນຫົວ ໂຈກເອົາລະເບີດປະລະມະ ນູສອງລູກໄປຖິ້ມໃສ່ເມືອງຮີ ໂຣຊິມາ ກັບນາກາຊາກິ ຈຳເປັນ ຍີ່ປຸ່ນຕ້ອງໄດ້ຖິ້ມດາບສະມູໄຣ ໜີ ຕາຍໃຫ້ປືນກະລັງກັບມັດ ຕະຣັງຊິດຂອງຝຣັ່ງ.

ບາງຄົນຈົນໄດ້ຂ້າໂຕຕາຍບໍ່ຍອມກັບບ້ານສ່ວນວ່າຝຣັ່ງ ກັບເຂົ້າມາຮຸກຮານລາວຄັ້ງ ທີສອງ ເບື້ອງຕົ້ນເຂົາກໍເຂົ້າ ຢຶດປາກເຊ, ຂຶ້ນມາສະຫວັນ ນະເຂດຕໍ່ໃສ່ທ່າແຂກ ພໍດີຖືກ ປະຊັນ ສູ້ຮົບກັນຢ່າງດຸເດືອດ ກັບກຳລັງແນວລາວອິດສະ ຫລະພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງ ສະເດັດສຸພານຸວົງ ກັບທ່ານ ສິງກະໂປ ຢູ່ທ່າແຂກຈົນເຮັດ ບັ້ນຮົບໃນວັນທີ 21 ມີນາ 1946 ກາຍເປັນບັ້ນຮົບທີ່ດຸເດືອດ ນອງເລືອດດັ່ງປະຫວັດສາດ ລາວໄດ້ກ່າວໄວ້.

ເຖິງປານນັ້ນກໍຕາມ, ຂະ ບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ກໍຍັງບໍ່ທັນສິ້ນສຸດໝົດຍຸກ ຝຣັ່ງ ແລ້ວພັດມາຕໍ່ໃສ່ອາເມ ລິກາ ຈົນມາຮອດປີ 1975 ຈຶ່ງ ສາມາດປົດປ່ອຍປະເທດຊາດ ລົບລ້າງລະບອບສັກດີນາລ່າ ເມືອງຂຶ້ນແລ້ວປະກາດສ້າງ ຕັ້ງປະເທດລາວໃໝ່ຄື: ສາທາ ລະນະລັດ ປະທິປະໄຕ ປະຊາຊົນ ລາວ ຂຶ້ນແທນອັນເປັນຈຸດອາ ວະສານ ຂອງລັດທິລ່າເມືອງ ຂຶ້ນ ແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງ, ລັດ ທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ຂອງ ຈັກກະພັດອາເມລິກາທັງເປັນ ຈຸດ ອາວະສານຂອງການປົກ ຄອງໃນລະບອບສັກດີນາທີ່ປົກ ຄອງບ້ານເມືອງມາຫລາຍ ຮ້ອຍປີເສຍຊາດເສຍແຜ່ນ ດິນໄປກາຍເຄິ່ງສົມກັບວ່າ ສັກ ດີນາລາວໃນຍຸກສັດຕະວັດທີ 19 ບໍ່ເຂັ້ມບໍ່ແຂງ, ບໍ່ສ້າງບໍ່ ສາ, ເປັນຄົນຫົວເກົ່າເຕົ່າລ້ານ ປີແຕ່ລະມື້ນອນແຕ່ຢູ່ໃນວັງຂັງ ເຝົ່າສາວສະໜົມຈົນບ້ານເມືອງ ຈິບຫາຍວາຍວອດເກືອບວ່າບໍ່ ມີເຊື້ອຊາດລາວ ແລະ ປະເທດ ລາວໃນແຜນທີ່ໂລກ./.