ປະທານ ສຸພານຸວົງ ກັບບັ້ນຮົບ 21 ມີນາ ທີ່ເມືອງທ່າແຂກ

ໂດຍ: ທິດກ່ຳ

ດັ່ງປະຫວັດສາດໄດ້ຈາລຶກໄວ້ວ່າ, ບັ້ນຮົບ 21 ມີນາ ປີ 1946 ເປັນບັ້ນຮົບທີ່ດຸ ເດືອດຂ້ຽວຂາດ ໂດຍແມ່ນ ປະທານ ສຸພານຸວົງ ເປັນຜູ້ ບັນຊາ ໂດຍກົງໃນສະໝໍລະ ພູມຄັ້ງນີ້ ຕົ້ນເຫດຂອງມັນ ກໍມີຢູ່ບ່ອນວ່າ ໃນປີ 1945 ພວກຟາຊີສ ຍີ່ປຸ່ນໄດ້ເຂົ້າມາ ຮຸກຮານລາວ ແລະ ຫວັງຄອບ ຄອງລາວເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນ, ແຕ່ບໍ່ພໍຮອດປີ ພວກຍີ່ປຸ່ນ ກໍເສຍໄຊໃນສົງຄາມໂລກ ຄັ້ງທີ 2 ອັນເປັນເຫດໃຫ້ ຝຣັ່ງໄດ້ກັບຄືນມາຮຸກຮານ ລາວອີກເປັນຄັ້ງທີ 2, ພາຍ ຫລັງເຂົ້າຍືດເອົາຫວຽດນາມ ແລະ ກຳປູເຈຍໄດ້ແລ້ວເຂົາ ກໍເລີ່ມເຂົ້າມາຮຸກຮານປະ ເທດເຮົາ ໂດຍເຂົ້າທາງພາກ ໃຕ້ລາວ ຕີເອົາສະຫວັນນະ ເຂດ ແລະ ສືບຕໍ່ບຸກຂຶ້ນມາ ບຸກຕີເອົາເມືອງທ່າແຂກອັນ ເປັນທີ່ຈັ້ງຂອງກຳລັງແນວ ລາວອິດສະຫລະ.

+ 21 ມີນາ ສະໝໍລະພູມທີ່ລັ່ງເລືອດ ແລະ ນ້ຳຕາ

+ ປະທານ ສຸພານຸວົງ ນັກຮັກຊາດຍອດນັກສູ່ເພື່ອມາຕຸພູມ

ປະທານ ສຸພານຸວົງ ໃນ ຖານະເປັນຜູ້ບັນຊາການສູງ ສຸດ ກອງທັບລາວອິດສະຫລະ ໄດ້ບັນຊາກຳລັງທະຫານ ກຽມພ້ອມສູ້ຮົບຢ່າງແຂງ ແຮງ, ພໍເຖິງເວລາ 6 ໂມງ ເຊົ້າຂອງວັນທີ 21 ມີນາ 1946 ພວກຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ກໍເລີ່ມເປີດສາກບຸກໂຈມຕີ ເມືອງທ່າແຂກຢ່າງໜັກໜ່ວງໂດຍຫວັງຈະຢຶດເອົາຢ່າງງ່າຍ ດາຍ. ໃນເບື້ອງຕົ້ນ, ພວກ ເຂົາໃຊ້ຍົນຫວ່ານໃບປິວເພື່ອໂຄສະນາໃຫ້ທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນລາວເມືອງທ່າແຂກຍອມຈຳນົນ.

ເມື່ອບໍ່ໄດ້ຜົນເຂົາ ກໍໃຊ້ ຍົນຈາກເຊໂນຜັດປ່ຽນກັນມາຖິ້ມລະເປີດໃສ່ຕົວເມືອງທ່າ ແຂກເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນນັບທັງ ຜູ້ຍິງເດັກນ້ອຍ ແລະ ຜູ້ເຖົ້າ ຕາຍໄປເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ.

ຈາກນັ້ນ, ກໍໃຊ້ກຳລັງ ທະຫານລາບບຸກຕີຢ່າງຂະ ໜານໃຫຍ່, ແຕ່ກອງທະຫານ ຂອງແນວ ລາວອິດສະຫລະກໍ ບໍ່ຍອມລົດລະພ້ອມກັນສູ່ຮົບ ຢ່າງແຂງແກ່ນເດັດດ່ຽວຕັ້ງ ຢູ່ໃນທີ່ໝັ້ນສາມາດດັບສູນ ສັດຕູໄດ້ຢ່າງຫລວງຫລາຍ. ເມື່ອເປັນ ເຊັ່ນນັ້ນພວກເຂົາ ຈຶ່ງໃຊ້ກຳລັງທັງຍົນ, ທັງລົດ ເກາະລົດຕັງໂຈມຕີກຳລັງ ພວກເຮົາຢ່າງຂະໜານໃຫຍ່ຖືວ່າ ບັ້ນຮົບຕີຕ້ານຝຣັ່ງໃນ ຄັ້ງນີ້ ຈົນກາຍເປັນສະໜາມ ຮົບຄັ້ງປະຫວັດສາດ ແລະ ນອງເລືອດທີ່ສຸດ.

ທ່ານ ປະທານ ສຸພານຸວົງ ໄດ້ບັນຊາສູ້ຮົບດ້ວຍຕົນ ເອງ ພ້ອມນັ້ນຍັງມີ ທ່ານ ສິງ ກະໂປຮັບຜິດຊອບຕີຄົນລະ ປີກ ທັງບັນຊາສູ້ຮົບທີ່ເຕັມ ໄປດ້ວຍນ້ຳໃຈເສຍສະຫລະ ແລະ ເອົາຊີວິດແລກພວກສັດ ຕູຍັງໃຊ້ຍົນຍິງເຮືອທີ່ຂົນເອົາປະຊາຊົນຂ້າມຂອງໄປລີ້ໄພ ຢູ່ຝັ່ງໄທເຮັດໃຫ້ນ້ຳຂອງເຕັມ ໄປດ້ວຍເລືອດ ແລະ ຄົນ ຕາຍ ຢ່າງຫລວງຫລາຍ, ສະ ພາບ ການສູ້ຮົບລະຫວ່າງເຮົາກັບສັດຕູດຳເນີນໄປຢ່າງດຸເດືອດ ຂ້ຽວຂາດທີ່ສຸດ.

ເມື່ອເຫັນວ່າ ກຳລັງ ຂອງສັດຕູເໜືອກວ່າ ປະທານ ສຸພານຸວົງ ເພິ່ນຈຶ່ງຫາທາງ ອອກແລ້ວເວົ້າວ່າເພື່ອຮັກສາ ກຳລັງເຮົາໄວ້ຕໍ່ສູ້ແບບຍາວ ນານ ຈຶ່ງສັ່ງໃຫ້ຖອຍ ຂ້າມໄປ ຝັ່ງໄທ, ອີກຈຳນວນໜຶ່ງໃຫ້ ຖອຍຕາມແຜນທີ່ກຳນົດໄວ້, ສ່ວນເພິ່ນເອງກັບ ທ່ານ ສິງ ກະໂປຕັດສິນໃຈຂ້າມຂອງ ໄປໄທດ້ວຍເຮືອຈັກແລ່ນມາ ຮັບເອົາເພິ່ນພ້ອມດ້ວຍ ທ່ານ ສິງກະໂປກັບທະຫານປ້ອງ ກັນໃກ້ຊິດ 5 ຄົນ.
ໃນຂະນະຂີ່ ເຮືອຂ້າມ ໄປ ຝັ່ງໄທນັ້ນ, ມີຍົນຝຣັ່ງ 4 ລຳ ບຸກຍິງຖະຫລົ່ມທະຫານ 5 ຄົນ ໄດ້ເອົາໂຕກຳບັງລູກກະ ສູນຈົນມີ 3 ຄົນຕາຍຄາເຮືອ ແລະ ລູກປືນໄດ້ຊອດໄປໃສ່ ຖືກດູກຂ້າງຂອງ ທ່ານ ປະ ທານ ສຸພານຸວົງ ຫັກໄປສາມ ຊີກ, ເວລານັ້ນເພິ່ນຖືກບາດ ເຈັບໜັກເຮືອກໍຫລົ້ມຍັງ ທະຫານ 2 ຄົນ ໄດ້ໂຕນລົງ ຊູເຮືອໄປຈອດຝັ່ງໄທແລ້ວ ແພດໝໍໄດ້ເອົາເພິ່ນໄປປິ່ນ ປົວຢູ່ໂຮງໝໍເມືອງອຸດອນ. ສ່ວນກຳລັງຍັງເຫລືອຢູ່ຝັ່ງ ເບື້ອງລາວກໍພາກັນໜີເຂົ້າ ປ່າເພື່ອຈັ້ງທ່າໃໝ່ ແລະ ສືບ ຕໍ່ປັບປຸງກຳລັງຕໍ່ສູ້ໃນຕໍ່ໄປ.

ພາລະກິດບັ້ນຮົບ 21 ມີນາ ທີ່ເມືອງທ່າແຂກຍັງບໍ່ ທັນໝົດຊິ້ນ; ຜ່ານການສູ້ຮົບ ເທົ່າໃດກໍຍິ່ງໄດ້ຮັບການຂະ ຫຍາຍຕົວກາຍເປັນກຳລັງ ກອງທັບປົດປ່ອຍປະຊາຊົນ ລາວໄດ້ເປີດສາກໂຈມຕີ ຫລາຍບັ້ນຮົບເຊັ່ນ: ບັ້ນຮົບ ສາມສອນໄຊ, ບັ້ນຮົບຜາຖີ່, ບັ້ນຮົບລາມເຊີນ 719, ບັ້ນ ຮົບສາລາພູຄູນ ແລະ ບັ້ນຮົບ ອື່ນໆ ຈົນກາຍມາເປັນກອງ ກຳລັງທີ່ເຂັ້ມແຂງຂອງກອງ ທັບປະຊາຊົນລາວ, ມູນເຊື້ອ 21 ມີນາ ທີ່ເມືອງທ່າແຂກ ຍັງຈົດຈຳໃນດວງໃຈຂອງ ຄົນລາວ ແລະ ຊາວເມືອງທ່າ ແຂກຢ່າງບໍ່ມີວັນລືມ./.