ບຸນປີ​ໃຫມ່​ລາວ

ບຸນປີໃໝ່ລາວນັບວ່າເປັນປາງບຸນໃຫຍ່ທີ່ສຳຄັນຕໍ່ຊາວລາວບັນດາເຜົ່ານັບແຕ່ເໜືອຮອດໃຕ້ດ້ວຍຫລາຍຊື່ ເອີ້ນ ແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມທ້ອງຖິ່ນເຊັ່ນ: ບຸນປີໃໝ່ລາວ, ບຸນສົງການ, ບຸນຫົດນໍ້າ, ບຸນສົງນໍ້າພະສຸດແລ້ວແຕ່ຜູ້ລຶ້ງ ເຄີຍ, ເນື່ອງຈາກວ່າ: ເພິ່ນແປຄຳວ່າ “ປີໃໝ່” ມາຈາກຄຳວ່າ “ ຕຸດສົງການ ” ໝາຍເຖິງການປ່ຽນແປງລະດູ ຫລື ການປ່ຽນແປງ ພ.ສ ຫລື ຂວບປີ, ເປັນຂວບໜຶ່ງຂອງຮອບ 12 ລາສີ ນັ້ນເອງ (ແຕ່ເຮົາມັກເວົ້າວ່າກຸດ ສົງການນັ້ນຍ້ອນຄວາມລຶ້ງເຄີຍ) ແລະ ເຫດທີ່ເອີ້ນວ່າບຸນຫົດນໍ້າ, ບຸນສົງນໍ້າພະນັ້ນກໍຍ້ອນວ່າປີໃໝ່ລາວ ທຸກປີເປັນຍາມຮ້ອນ ຫລື ລະດູຮ້ອນທີ່ສຸດໃນລາວເຮົາ ເພື່ອເປັນການບັນເທົາຄວາມຮ້ອນດັ່ງກ່າວ ນັ້ນຈຶ່ງໄດ້ນຳເອົານໍ້າມາຫົດສົງກັນທັງພະຢູ່ວັດ, ເພື່ອເປັນການຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ພ້ອມນັ້ນຍັງເປັນການ ອວຍພອນເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ, ດ້ວຍເຫດນີ້ຈຶ່ງກາຍມາເປັນຊື່ວ່າບຸນຫົດນໍ້າ ຫລື ບຸນສົງນໍ້າພະ ແລະ ນໍ້າຈຶ່ງເປັນໝາກຫົວໃຈຫລັກຂອງການຫລິ້ນບຸນປີໃໝ່ລາວມາແຕ່ດັ້ງເດີມ.

ປີໃໝ່ລາວມີ 3 ມື້, ເຊິ່ງຈະຢູ່ໃນລະຫວ່າງວັນທີ 14-15-16 ເມສາຂອງທຸກໆປີ (ຖ້າປົກກະຕິ) ແລະ ຖ້າປີໃດ ມີແປດສອງຫົນກໍຈະມີ 4 ມື້.

ສຳລັບວັນສັງຂານລ່ວງນັ້ນ ໝາຍເຖິງມື້ສຸດທ້າຍປີເກົ່າ  ຫລື ລາສີເກົ່າໝົດຂວບໄປ, ເຊິ່ງເປັນວັນທີ່ຄົນລາວ ເຮົາເຊື່ອວ່າວັນນີ້ແຫລະເປັນວັນທີ່ພ້ອມ ຈະຖິ້ມຄວາມຊົ່ວຮ້າຍຕ່າງໆໃຫ້ລ່ອງໄຫລໄປກັບປີເກົ່າ, ຈຶ່ງພາກັນອະນາ ໄມປັດກວາດເຮືອນຊານຊັກເຄື່ອງຊັກຂອງ ແລະ ນິມົນພະສົງອົງຄະເຈົ້າມາສູດ ເຮືອນຊານ, ຫວັງຈະກຳຈັດເຄາະ ເຂັນເວນຕາຍອັນຕະລາຍທັງຫລາຍໃຫ້ຫາຍໄປ. ວັນເນົາໝາຍເຖິງ ວັນທີ່ຢູ່ໃນລະຫວ່າງກາງປີເກົ່າກັບປີໃໝ່ ແລະວັນສັງຂານຂຶ້ນໝາຍເຖິງມື້ທໍາອິດຂອງປີໃໝ່ລາວ ເປັນມື້ປ່ຽນ ພ.ສ ທີ່ຄົນລາວເຮົາເຊື່ອວ່າວັນສັງ ຂານຂຶ້ນເປັນມື້ສັນວັນດີມື້ສີວັນຊອບມື້ປະກອບວັນງາມເປັນມື້ໂຊກມື້ໝານສະນັ້ນຄອບຄົວໃດທີ່ອຳນວຍຄວາມສະດວກ ຫລື ມີຜູ້ເດີນທາງມາຢາມບ້ານຢາມເຮືອນກໍຈະພາກັນຈັດບາສີສູ່ຂວັນຕ້ອນ ຮັບໂຊກຮັບລາບດັ່ງ ນີ້ເປັນຕົ້ນ.

ກິດຈະກຳໃນມື້ບຸນປີໃໝ່ນີ້ ກໍມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນໄປແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນແຕ່ສິ່ງທີ່ຄືກັນກໍຄື: ມື້ທີໜຶ່ງນິຍົມສູດ ເຮືອນຊານ, ຫົດສົງນໍ້າຜູ້ໃຫຍ່ໄມ້ສູງຜູ້ອາວຸໂສເພື່ອຂໍພອນຢູ່ທາງວັດເພິ່ນກໍເອົາພະພຸດທະຮູບ ລົງມາໃຫ້ຊາວ ບ້ານໄດ້ຫົດສົງ ແລະ ແຫ່ນາງສັງຂານ, ມື້ທີ 2 ຫລິ້ນມ່ວນຊຸມແຊວກັນຢູ່ຕາມບ້ານເພື່ອເປັນການພົບປະສັງສັນ, ຄໍ່າມາເຂົ້າວັດຟັງທຳມະເທສະໜາ ແລະ ມື້ສຸດ ທ້າຍນິຍົມສູ່ຂວັນບາສີຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ຕົບກອງພະຊາຍ, ອາລາທະນາພຣະພຸດທະຮູບຂຶ້ນແທ່ນ.

ບຸນປີໃໝ່ລາວເຮົານີ້ສ່ວນ ຫລາຍແມ່ນເນັ້ນໃຫ້ເປັນບຸນເພື່ອຄວາມມ່ວນຊື່ນລື່ນເລີງ, ເຊິ່ງຖືໄດ້ວ່າ ເປັນເອກະ ລັກອັນໂດດ ເດັ່ນສະເພາະຕົວ ແລະ ເປັນສິ່ງທີ່ພາກພູມໃຈຂອງຄົນລາວທັງຊາດ, ຈຶ່ງຂໍຝາກໃຫ້ພວກເຮົາ ທີ່ເປັນ ຄົນລາວບັນດາເຜົ່າຈົ່ງພ້ອມພາກັນປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສົ່ງເສີມໃຫ້ບຸນດັ່ງກ່າວເປັນອັນດຶງດູດນັກທ່ອງ ທ່ຽວເຂົ້າ ມາປະເທດເຮົາໃຫ້ຫລາຍຂຶ້ນດ້ວຍການຫລີກລ່ຽງຈາກສິ່ງທີ່ບໍ່ສົມ ຄວນທີ່ເປັນການລົບກວນ ແລະ ເປັນເຫດແຫ່ງ ຄວາມເສື່ອມເສຍຕ່າງໆເປັນຕົ້ນ: ແມ່ນການຫລິ້ນນໍ້າເປິເປື້ອນ, ການດື່ມສິ່ງມຶນເມົາ ແລ້ວຂັບຂີ່ລົດ, ສິ່ງເຫລົ້າ ນີ້ອາດເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ຄວາມໂຊກດີທັງຫລາຍກາຍເປັນໂຊກຮ້າຍສຳລັບຕົວທ່ານ, ດັ່ງນັ້ນຜູ້ຂຽນ ຈຶ່ງຂໍຝາກມາ ຍັງຄົນລາວເຮົາທັງຊາດອີກເທື່ອໜຶ່ງຈົ່ງພ້ອມກັນເຄົາລົບກົດລະບຽບບ້ານເມືອງ ແລະ ຂໍໃຫ້ໂຊກດີຫລິ້ນບຸນປີໃໝ່ ດ້ວຍບັນຍາກາດມ່ວນຊື່ນ ແລະ ຖືກຕ້ອງຕາມຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມຂອງຊາດ.